Spis treści:
Czym jest łąkotka?
W każdym kolanie znajdują się dwie łąkotki – przyśrodkowa (wewnętrzna) i boczna (zewnętrzna). To elastyczne struktury zbudowane z tkanki chrzęstno-włóknistej, umieszczone między kością udową a piszczelową. Ich zadaniem jest:
- amortyzowanie obciążeń,
- stabilizacja kolana,
- rozkładanie sił nacisku podczas ruchu,
- wspomaganie smarowania stawu.
Kiedy łąkotka ulega uszkodzeniu, jej funkcje są zaburzone – a to przekłada się na ból, ograniczoną ruchomość i ryzyko dalszych zmian zwyrodnieniowych.
Przyczyny uszkodzenia łąkotki
Najczęstsze mechanizmy urazu to:
- skręt kolana przy obciążeniu – np. podczas zmiany kierunku biegu,
- kucnięcie z dużym obciążeniem,
- niefortunne lądowanie po skoku,
- przyparcie kolana w wymuszonej pozycji.
U młodszych osób uszkodzenia najczęściej wynikają z urazu mechanicznego. U osób starszych natomiast – ze zużycia i zmian zwyrodnieniowych, przez co nawet banalny ruch może prowadzić do pęknięcia łąkotki.
Objawy uszkodzenia łąkotki
Typowe symptomy to:
- ból po jednej stronie kolana (częściej wewnętrznej),
- uczucie „blokowania” kolana – trudność z jego wyprostowaniem,
- przeskakiwanie w stawie,
- opuchlizna, zwłaszcza po wysiłku,
- uczucie „zawieszania się” kolana przy kucaniu.
Nie zawsze wszystkie objawy pojawiają się jednocześnie. Czasem ból jest jedynie okresowy – pojawia się np. po bieganiu, schodzeniu po schodach lub przy długim siedzeniu ze zgiętym kolanem.
Diagnostyka uszkodzenia łąkotki
Podstawą jest dokładny wywiad i badanie ortopedyczne. Lekarz może wykonać testy kliniczne, takie jak test McMurraya czy Apleya. W wielu przypadkach konieczne jest wykonanie rezonansu magnetycznego, który pozwala dokładnie ocenić stopień i lokalizację uszkodzenia.
Test McMurraya
To jeden z najczęściej stosowanych testów klinicznych w diagnostyce uszkodzenia łąkotki. Polega na zgięciu kolana pacjenta, a następnie wykonywaniu rotacji podudzia przy jednoczesnym prostowaniu stawu kolanowego. Test jest przeprowadzany zarówno w rotacji wewnętrznej (dla łąkotki bocznej), jak i zewnętrznej (dla łąkotki przyśrodkowej). Pojawienie się charakterystycznego kliknięcia lub bólu w trakcie testu może świadczyć o uszkodzeniu łąkotki. Choć test McMurraya nie daje stuprocentowej pewności, to w połączeniu z wywiadem i obrazowaniem stanowi istotny element diagnostyki.
Test Apleya
To kolejne badanie kliniczne, które pomaga ocenić stan łąkotek oraz struktur więzadłowych kolana. Wykonywany jest w pozycji leżenia na brzuchu – pacjent zgina kolano pod kątem 90 stopni, a następnie lekarz dociska stopę w kierunku podłoża i wykonuje ruchy rotacyjne podudzia. Jeśli podczas ucisku i rotacji pojawia się ból lub uczucie „zatrzaskiwania” w kolanie, może to świadczyć o uszkodzeniu łąkotki. W przypadku, gdy ból występuje bez ucisku – częściej podejrzewa się uszkodzenia więzadeł. Test Apleya jest pomocnym narzędziem w różnicowaniu przyczyn bólu kolana i często stosowanym uzupełnieniem badania McMurraya.
Rezonans magnetyczny (MR)
Rezonans magnetyczny to najdokładniejsze badanie obrazowe w diagnostyce uszkodzeń łąkotek. Umożliwia ocenę zarówno struktury samej łąkotki, jak i pozostałych elementów stawu kolanowego – więzadeł, chrząstki, kości oraz tkanek miękkich. Dzięki wysokiej czułości MRI pozwala precyzyjnie określić rodzaj, lokalizację i rozległość uszkodzenia. Jest badaniem bezbolesnym i nieinwazyjnym, ale wymaga skierowania i czasem – krótkiego czasu oczekiwania. W przypadkach planowania leczenia operacyjnego rezonans jest zazwyczaj konieczny, aby właściwie zaplanować zabieg.
USG kolana
Choć rezonans magnetyczny pozostaje „złotym standardem” w ocenie uszkodzeń łąkotki, USG kolana może być pomocnym badaniem uzupełniającym – zwłaszcza na wczesnym etapie diagnostyki. Pozwala szybko ocenić obecność wysięku w stawie, stan więzadeł, struktur okołostawowych oraz wykluczyć inne przyczyny bólu kolana, takie jak zapalenie kaletki czy uraz mięśni. USG jest nieinwazyjne, bezpieczne i dostępne „od ręki”, co czyni je dobrym narzędziem przesiewowym przed skierowaniem na bardziej zaawansowaną diagnostykę obrazową.
Artroskopia diagnostyczna
W wyjątkowych przypadkach, gdy objawy są niejednoznaczne, a wyniki badań obrazowych nie dają jednoznacznej odpowiedzi, lekarz ortopeda może zaproponować artroskopię diagnostyczną. To małoinwazyjny zabieg, podczas którego do wnętrza stawu wprowadza się kamerę (artroskop), aby obejrzeć struktury kolana „na żywo”. Dzięki temu możliwa jest nie tylko dokładna ocena łąkotki, ale także – jeśli zajdzie taka potrzeba – jednoczesne wykonanie zabiegu naprawczego, np. szycia lub usunięcia uszkodzonego fragmentu. Artroskopia łączy funkcję diagnostyczną z terapeutyczną i często pozwala przyspieszyć proces leczenia.
Typy uszkodzeń łąkotki
Nie wszystkie uszkodzenia łąkotki wyglądają tak samo. Ich rodzaj zależy m.in. od mechanizmu urazu, wieku pacjenta, stopnia aktywności fizycznej oraz ogólnego stanu kolana. Znajomość typu uszkodzenia pozwala lekarzowi dobrać odpowiednią formę leczenia – zachowawczą lub operacyjną. Oto najczęstsze rodzaje uszkodzeń łąkotki:
Pęknięcie podłużne
To jedno z najczęstszych uszkodzeń, które powstaje w wyniku nagłego skrętu kolana pod obciążeniem. Szczególnie często występuje u osób aktywnych fizycznie. Pęknięcie biegnie wzdłuż długości łąkotki i – jeśli znajduje się w dobrze ukrwionej strefie – może być leczone poprzez szycie. Przy odpowiedniej rehabilitacji i unieruchomieniu istnieje duża szansa na pełne wygojenie.
Uszkodzenie typu „rączki od wiadra”
To bardziej zaawansowana postać pęknięcia podłużnego, w której oderwany fragment łąkotki przesuwa się do wnętrza stawu. Może prowadzić do tzw. blokowania kolana – pacjent nie jest w stanie go w pełni wyprostować. Jest to stan wymagający szybkiej interwencji chirurgicznej, najczęściej artroskopii, podczas której fragment jest repozycjonowany i przyszywany lub usuwany.
Rozerwanie poprzeczne
W tym przypadku pęknięcie przecina łąkotkę w poprzek jej kształtu. Taki uraz częściej występuje u osób starszych i może być związany ze zmianami degeneracyjnymi. W zależności od lokalizacji i rozległości uszkodzenia, możliwe jest leczenie zachowawcze lub operacyjne – np. usunięcie niestabilnego fragmentu.
Zmiany degeneracyjne
Związane są z naturalnym procesem starzenia się i „zużywania” łąkotki. Tkanka staje się cieńsza, mniej elastyczna i podatna na mikropęknięcia – nawet przy niewielkim obciążeniu. Tego typu uszkodzenia rzadko nadają się do szycia, ponieważ występują w słabo ukrwionych strefach. Leczenie opiera się głównie na fizjoterapii, wzmacnianiu struktur stabilizujących kolano i odciążaniu stawu.
Leczenie uszkodzenia łąkotki
W zależności od rodzaju i rozległości uszkodzenia, leczenie może być zachowawcze lub operacyjne.
Leczenie zachowawcze
- fizjoterapia,
- redukcja stanu zapalnego,
- ćwiczenia poprawiające stabilizację kolana,
- wzmocnienie mięśni uda i pośladków,
- nauka prawidłowego wzorca ruchu.
Leczenie operacyjne
W przypadku większych uszkodzeń stosuje się:
- szycie łąkotki (u młodych, aktywnych pacjentów),
- częściową meniscektomię (usunięcie uszkodzonego fragmentu),
- rzadziej – całkowite usunięcie łąkotki.
Po operacji konieczna jest fizjoterapia, której celem jest odbudowa siły, zakresu ruchu i przywrócenie prawidłowej biomechaniki stawu.
Rola fizjoterapii w procesie leczenia
Fizjoterapeuta odgrywa kluczową rolę zarówno w leczeniu zachowawczym, jak i pooperacyjnym. Odpowiednio dobrane ćwiczenia pomagają przywrócić równowagę mięśniową, poprawić kontrolę nerwowo-mięśniową i zmniejszyć ryzyko nawrotu urazu.
W naszej klinice pracujemy zespołowo – lekarz ortopeda diagnozuje i planuje leczenie, a fizjoterapeuta prowadzi pacjenta przez cały proces powrotu do sprawności. Dzięki temu możemy indywidualnie dopasować terapię do rodzaju urazu, stylu życia i celów pacjenta.
Czy fizykoterapia pomaga przy uszkodzeniu łąkotki?
Zabiegi fizykoterapeutyczne mogą być pomocnym elementem leczenia w niektórych przypadkach, zwłaszcza w fazie ostrej lub tuż po operacji. Zabiegi takie jak laseroterapia, elektroterapia, krioterapia czy pole magnetyczne mogą wspomagać redukcję bólu i stanu zapalnego. Należy jednak pamiętać, że fizykoterapia nie zastępuje ruchu – jej celem jest jedynie wspomaganie procesu regeneracji. Dlatego zawsze łączymy ją z aktywną pracą fizjoterapeutyczną i ćwiczeniami, które realnie wpływają na poprawę funkcji kolana.
Nie ignoruj bólu kolana
Im szybciej zareagujesz, tym większa szansa, że unikniesz pogłębienia problemu i wrócisz do aktywności bez bólu. Jeśli podejrzewasz u siebie uszkodzenie łąkotki – umów się na konsultację. Pomożemy Ci wrócić na pełne obroty, bez blokujących ruchów i ciągłego bólu kolana.