Dysfagia

Dysfagia – co to jest?

Dysfagia to zaburzenie połykania, które utrudnia lub uniemożliwia przechodzenie pokarmu i płynów z jamy ustnej do przełyku i dalej do żołądka. Może występować w różnym stopniu nasilenia – od łagodnych trudności z przełykaniem stałych pokarmów, po całkowitą niemożność przełykania.

To schorzenie może dotyczyć osób w każdym wieku, choć najczęściej występuje u osób starszych lub z chorobami neurologicznymi.

Objawy dysfagii

Dysfagia może objawiać się na różne sposoby, w zależności od przyczyny i nasilenia. Typowe objawy to:

• Uczucie „utknięcia” pokarmu w gardle lub przełyku.
• Ból podczas połykania (odynofagia).
• Częste krztuszenie się podczas jedzenia lub picia.
• Kaszel lub duszność pojawiająca się przy spożywaniu posiłków.
• Wydobywanie się jedzenia lub płynów z ust lub nosa.
• Ślinotok wynikający z niemożności połknięcia śliny.
• Spadek masy ciała i odwodnienie.

Rodzaje dysfagii

Dysfagia może być sklasyfikowana w zależności od miejsca, w którym występuje problem:

1. Dysfagia ustno-gardłowa (górna)
   • Dotyczy problemów w obszarze jamy ustnej, gardła i początkowej części przełyku.
   • Może być spowodowana osłabieniem mięśni gardła, uszkodzeniem nerwów, np. po udarze, lub chorobami neurodegeneracyjnymi (np. Parkinsona, SLA).
2. Dysfagia przełykowa (dolna)
   • Dotyczy trudności w transporcie pokarmu przez przełyk do żołądka.
   • Przyczyną mogą być zwężenia przełyku, guz nowotworowy, refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) lub achalazja (zaburzenie motoryki przełyku).

Przyczyny dysfagii

Dysfagia może wynikać z wielu różnych schorzeń, takich jak:

1. Choroby neurologiczne
   • Udar mózgu.
   • Choroba Parkinsona.
   • Stwardnienie zanikowe boczne (SLA).
   • Stwardnienie rozsiane (SM).
2. Choroby strukturalne i mechaniczne
   • Guzy gardła, krtani lub przełyku.
   • Zwężenia przełyku (np. po refluksie lub radioterapii).
   • Ciała obce w przełyku.
3. Zaburzenia motoryki przełyku
   • Achalazja.
   • Skurcze przełyku.
4. Zaburzenia wrodzone i rozwojowe
   • Wady anatomiczne, takie jak rozszczep podniebienia.

Diagnozowanie dysfagii

W przypadku podejrzenia dysfagii warto skonsultować się z lekarzem. Do metod diagnostycznych należą:

1. Wywiad medyczny – szczegółowa analiza objawów.
2. Badanie logopedyczne – ocena funkcji połykania.
3. Badania obrazowe:
   • Wideofluoroskopia (badanie rentgenowskie procesu połykania).
   • Endoskopia (badanie gardła i przełyku za pomocą kamery).
4. Manometria przełyku – pomiar ciśnienia w przełyku, pomocny w diagnozie zaburzeń motoryki.

Leczenie dysfagii

Leczenie zależy od przyczyny i rodzaju zaburzenia:

1. Terapia logopedyczna
   • Ćwiczenia usprawniające funkcję połykania.
   • Nauka technik bezpiecznego połykania i modyfikacji konsystencji pokarmów.
2. Zmiana diety
   • Zalecenia dotyczące konsystencji pokarmów i płynów (np. zagęszczanie płynów, puree).
3. Leczenie farmakologiczne
   • Leki na refluks żołądkowo-przełykowy (np. inhibitory pompy protonowej).
   • Leki wspierające motorykę przełyku.
4. Zabiegi chirurgiczne lub endoskopowe
   • Usuwanie przeszkód w przełyku (np. ciał obcych, guzów).
   • Poszerzanie zwężeń przełyku za pomocą balonikowania.
5. Wsparcie żywieniowe
   • W ciężkich przypadkach, gdy połykanie jest niemożliwe, stosuje się karmienie przez sondę lub gastrostomię.

Jak pomóc osobie z dysfagią?

• Podawaj jedzenie i płyny o zalecanej konsystencji.
• Upewnij się, że osoba siedzi w wyprostowanej pozycji podczas jedzenia.
• Zachęcaj do jedzenia powoli, małymi kęsami.
• Monitoruj objawy, takie jak kaszel czy zakrztuszenie, i zgłoś je lekarzowi.

Jeśli zauważasz u siebie lub bliskich trudności z połykaniem, nie zwlekaj – umów się na wizytę u specjalisty, aby zapobiec poważnym powikłaniom, takim jak niedożywienie lub aspiracyjne zapalenie płuc.