Dyzartria

Dyzartria – co to jest?

Dyzartria to zaburzenie mowy spowodowane uszkodzeniem układu nerwowego, które wpływa na pracę mięśni odpowiedzialnych za artykulację, oddech, fonację (wytwarzanie dźwięków) i rezonans. W przeciwieństwie do afazji, dyzartria dotyczy problemów z samą realizacją mowy, a nie z rozumieniem czy formułowaniem wypowiedzi.

Osoby z dyzartrią wiedzą, co chcą powiedzieć, ale mają trudność z wyraźnym wypowiadaniem słów, co może sprawiać wrażenie niewyraźnej, „zamazanej” lub słabej mowy.

Przyczyny dyzartrii

Dyzartria jest wynikiem uszkodzenia ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego, które może być spowodowane:

1. Udarami mózgu – najczęstsza przyczyna, szczególnie w starszym wieku.
2. Urazami mózgu – np. w wyniku wypadków.
3. Chorobami neurologicznymi:
   • Choroba Parkinsona.
   • Stwardnienie rozsiane.
   • Dystrofie mięśniowe.
   • Stwardnienie zanikowe boczne (ALS).
4. Guzy mózgu – wpływające na obszary odpowiedzialne za mowę.
5. Zatrucia lub choroby metaboliczne – np. alkoholizm, niedobory witamin, encefalopatia wątrobowa.

Objawy dyzartrii

Objawy mogą różnić się w zależności od przyczyny i zakresu uszkodzenia układu nerwowego. Do najczęstszych objawów należą:

• Niewyraźna mowa – słowa są trudne do zrozumienia.
• Powolne tempo mowy – mówienie może być monotonne lub przesadnie wolne.
• Słaba siła głosu – mowa jest cicha lub trudna do usłyszenia.
• Nosowe brzmienie – mowa może brzmieć tak, jakby powietrze „uciekało” przez nos.
• Problemy z kontrolą oddechu – zdania są krótkie, a oddech szybki i płytki.
• Trudności w ruchach języka, warg lub żuchwy – mogą powodować zaburzenia artykulacji.

Rodzaje dyzartrii

1. Dyzartria spastyczna – mowa jest napięta, wolna, a głos brzmi „wyciskająco”.
2. Dyzartria wiotka – mowa jest słaba i nosowa, a głos może być zachrypnięty.
3. Dyzartria ataktyczna – mowa jest nieregularna, z problemami w płynności i rytmie.
4. Dyzartria hipokinetyczna – charakterystyczna dla choroby Parkinsona, mowa jest monotonna i słabo modulowana.
5. Dyzartria hiperkinetyczna – mowa jest chaotyczna, z nieskoordynowanymi ruchami języka i warg.

Diagnostyka dyzartrii

Diagnoza dyzartrii obejmuje:

1. Wywiad medyczny – w celu określenia przyczyny neurologicznej.
2. Badanie neurologiczne – ocena pracy mięśni i układu nerwowego.
3. Ocena mowy przez logopedę – badanie artykulacji, oddechu, fonacji i rezonansu.
4. Badania obrazowe – np. rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (CT), aby zlokalizować uszkodzenia w mózgu.

Leczenie dyzartrii

Leczenie dyzartrii zależy od przyczyny i ciężkości objawów. Może obejmować:

1. Terapia logopedyczna
   • Ćwiczenia poprawiające artykulację, płynność i siłę głosu.
   • Nauka odpowiedniego rytmu mowy i oddychania.
2. Fizjoterapia i terapia zajęciowa
   • Wzmacnianie mięśni twarzy, warg i języka.
3. Farmakoterapia
   • Leki mogą być stosowane w celu leczenia podstawowych schorzeń neurologicznych, np. leki na chorobę Parkinsona.
4. Wspomagające metody komunikacji
   • W przypadku ciężkich postaci dyzartrii stosuje się tablice obrazkowe, aplikacje mobilne czy syntezatory mowy.

Jak wspierać osobę z dyzartrią?

• Utrzymuj spokojne tempo rozmowy i daj czas na odpowiedź.
• Korzystaj z prostych pytań, na które można odpowiedzieć „tak” lub „nie”.
• Zachęcaj do korzystania z alternatywnych metod komunikacji, jeśli mowa jest bardzo utrudniona.
• Bądź cierpliwy i nie poprawiaj każdej wypowiedzi – najważniejsze jest zrozumienie.

Masz trudności z mową lub znasz kogoś, kto potrzebuje pomocy? Skontaktuj się z neurologiem lub logopedą – odpowiednio dobrana terapia może znacząco poprawić jakość komunikacji i życia!