Skóra właściwa

Czym jest skóra właściwa?

Skóra właściwa, znana także jako derma (łac. dermis), to środkowa i najgrubsza warstwa skóry, znajdująca się bezpośrednio pod naskórkiem (epidermą), a nad tkanką podskórną (hipodermą). Stanowi rusztowanie wspierające całą skórę – to tutaj zachodzi większość procesów biologicznych niezbędnych do utrzymania zdrowia skóry.

Skóra właściwa jest znacznie bardziej złożona niż naskórek – to właśnie ona odpowiada za sprężystość, elastyczność, odczuwanie bodźców i regenerację skóry. Grubość skóry właściwej różni się w zależności od części ciała – zazwyczaj wynosi od 1 do 3 mm, ale w niektórych miejscach, np. na plecach, może osiągać nawet 10 mm.

Budowa i skład skóry właściwej

Skóra właściwa zbudowana jest głównie z tkanki łącznej włóknistej. Jej struktura zawiera trzy podstawowe elementy:

• Włókna kolagenowe, które nadają skórze wytrzymałość na rozciąganie i odporność na urazy mechaniczne,
• Włókna elastynowe, odpowiadające za elastyczność i zdolność skóry do powrotu do pierwotnego kształtu,
• Substancję międzykomórkową, zapewniającą odpowiednie nawodnienie i warunki dla metabolizmu komórkowego.

W skórze właściwej znajdują się również:

• naczynia krwionośne i limfatyczne – umożliwiające odżywianie i detoksykację tkanek,
• gruczoły potowe i łojowe – uczestniczące w termoregulacji oraz produkcji sebum i potu,
• mieszki włosowe,
• zakończenia nerwowe i receptory czuciowe – odpowiadające za odczuwanie dotyku, ucisku, temperatury i bólu.

Warstwy skóry właściwej

Skóra właściwa dzieli się na dwie warstwy:

• Warstwa brodawkowata (stratum papillare) – cieńsza, położona bezpośrednio pod naskórkiem, zawierająca brodawki skórne wnikające do warstwy podstawnej naskórka. Zapewnia silne połączenie obu warstw i ułatwia wymianę składników odżywczych.
• Warstwa siateczkowata (stratum reticulare) – grubsza i głębiej położona, zawierająca gęstą sieć włókien kolagenowych i elastynowych, co zapewnia skórze odporność na uszkodzenia mechaniczne oraz zdolność do rozciągania.

Kluczowe funkcje skóry właściwej

Skóra właściwa odgrywa wiele niezwykle istotnych ról w funkcjonowaniu całego organizmu:

• Regulacja temperatury ciała
  Dzięki gęstej sieci naczyń krwionośnych oraz obecności gruczołów potowych, skóra właściwa umożliwia termoregulację: chłodzenie organizmu przez pocenie się lub ogrzewanie przez zmniejszenie przepływu krwi przez powierzchniowe naczynia.
• Odporność biologiczna
  W skórze właściwej znajdują się komórki układu odpornościowego, takie jak makrofagi, komórki tuczne (mastocyty) czy limfocyty. Biorą one udział w reakcjach zapalnych, obronie przed drobnoustrojami i alergenami, a także w procesach naprawczych.
• Odczuwanie bodźców
  Dzięki gęstemu unerwieniu, skóra właściwa pozwala na odbieranie i przekazywanie do ośrodkowego układu nerwowego sygnałów o bólu, dotyku, nacisku, temperaturze czy wibracjach.
• Odżywianie naskórka
  Naskórek nie zawiera naczyń krwionośnych, dlatego składniki odżywcze oraz tlen trafiają do niego z naczyń włosowatych skóry właściwej, przez dyfuzję.
• Udział w gospodarce wodno-elektrolitowej
  Gruczoły potowe uczestniczą w wydalaniu wody, soli, mocznika, kwasu moczowego oraz dwutlenku węgla. To nie tylko pomaga regulować temperaturę, ale także wspiera usuwanie zbędnych produktów przemiany materii.
• Produkcja łoju (sebum)
  Gruczoły łojowe wydzielają tłustą substancję – łój, który nawilża skórę i włosy, chroni przed utratą wody oraz ma działanie antybakteryjne.
• Regeneracja i gojenie ran
  Obecność fibroblastów i innych komórek tkanki łącznej pozwala na szybką odbudowę skóry po urazach. Skóra właściwa odpowiada za produkcję nowych włókien kolagenowych oraz przebudowę tkanek po uszkodzeniach.

Znaczenie skóry właściwej

Skóra właściwa to nie tylko warstwa strukturalna – to aktywny biologicznie ośrodek, który zapewnia równowagę skóry, odpowiada za jej odporność, funkcje sensoryczne, wydzielnicze i regeneracyjne. Bez niej naskórek nie byłby w stanie pełnić swoich funkcji ochronnych, a organizm byłby pozbawiony kluczowych mechanizmów obronnych i regulacyjnych.